DiscussieDinsdag: bit of bitloos?

© PhotoNindatu

Het is tijd voor een discussie op dinsdag. Op #DiscussieDinsdag bespreken we luchtige, spraakmakende en soms serieuze paard gerelateerde onderwerpen. Ik benader de paardenkwesties vanuit verschillende perspectieven inclusief mijn ongezouten mening, onderbouwde bronnen en onderzoeken en vijf meningen van andere paardenliefhebbers. Het onderwerp van deze week: bitloos vs bit.

Bitloos rijden wordt steeds populairder. Voorheen waren het voornamelijk recreatieve ruiters of ruiters uit de natural horsemanship hoek die bitloos reden, maar inmiddels groeit ook het aantal bitloze combinaties uit de hogere paardensport. Waar trends ontstaan, komen meningen om de hoek kijken. Zo zwart-wit als wij mensen soms neigen te zijn, ontstaan er twee kampen met een groot grijs gebied ertussen: ‘niemandsland’. De mensen die zich nog bevinden in niemandsland zijn dé perfecte prooien voor de fanatiekelingen van beide kampen: wie krijgt wie naar welke kant?

Bit of bitloos: laat ik beginnen met het feit dat er geen goed of fout is, mits goed gebruikt. Ik word altijd een beetje moe van de extremisten die het andere kamp als: ‘zielig’, ‘mishandelend’ of ‘zweverig’ bestempelen. Aan de andere kant vind ik het wél een goede verbetering dat we steeds meer stilstaan bij het welzijn van onze paarden.   

Een paar feiten:

• .     Elke optoming is zo scherp als de ruiterhand. Believe me: geen enkel paard - bit of bitloos - waardeert een trekkende hand.
• .     Zowel het hoofdstel met bit als de bitloze variant werken beide in op het paardenhoofd, namelijk het bit voornamelijk op de mond en bitloos op de neus. Per soort verdeel je de categorieën nog verder met elk een eigen specifieke werking.
• .      Met bit geeft niet zozeer meer controle dan zonder bit.
• .     Je mag van het KNHS tot en met de M2 bitloos starten. Ook in de eventing en springsport mag je bitloos starten. Let op! Niet alle optomingen zijn, net zoals met bitten, toegestaan.

Voor deze blog ben ik ook verschillende archieven ingedoken op zoek naar hét antwoord. Is een van de twee varianten vriendelijker? Onderweg kwam ik een aantal opvallende zaken tegen.

Allereerst de Instagram poll resultaten:

Teugeldruk onderzoek

In januari 2018 is er in Duitsland onderzoek gedaan naar het accepteren van teugeldruk bij hoofdstellen met en zonder bit. Door middel van een drukmeter werd het paard gevraagd te stretchen voor eten zonder ruiter op de rug. Kleine kanttekening: het ging om een kleine groep paarden, namelijk 21, dus de vraag is of de groep niet te klein is om voor een gehele populatie te mogen spreken. De uitkomst is bijzonder: “De resultaten tonen aan dat binnen dit onderzoek dezelfde hoeveelheid teugeldruk resulteert in vergelijkbare levels van gemak of ongemak bij het paard” (bron: Horse & Hound). Alleen de resultaten van de sidepull wijken af, omdat deze optoming een hogere teugeldruk -  dus meer ongemak -  laat zien dan de overige optomingen met en zonder bit.

Geen hoofd, maar rug

Waar voor- en tegenstanders het voornamelijk over de werking van bit(loos) hebben, legt Grand Prix-amazone Alizée Froment de nadruk op het lichaam van het paard en de hulpen van de ruiter. Op het moment dat het paard met of zonder bit niet aan het been en over de rug loopt, is dit voor geen enkele combinatie goed. ‘’Door microscopische hulpen te geven en te rijden met je zit en benen, is geen van beide per definitie slecht,’’ vertelt Alizée.

Het bit pijnlijker

In 2018 werd opnieuw een onderzoek gepubliceerd. In het onderzoek is de focus gelegd op pijngedragingen en de zichtbare gevolgen hiervan, zoals headshaken en een open mond. De conclusies van dit onderzoek zijn niet mis: in totaal gaven de 66 paarden 1575 pijnsignalen met bit af en 208 pijnsignalen met bitloze optoming af. Een kanttekening van dit onderzoek is het feit dat W.R. Cook erbij betrokken is. En laat Dr. Cook nou net een bitloos hoofdstel ontworpen hebben en verkopen. Het betekent niet dat er niks van waar is, maar in hoeverre is er commercieel belang bij betrokken? Een vraag die je jezelf zeker mag stellen.

Persoonlijk denk ik wel dat een bit iets doet met je paard. Het is een niet natuurlijk voorwerp van een hard materiaal op een dun stukje huid en op een van de gevoeligste delen van het paardenlijf: de tong. Anderzijds is de neus ook gevoelig, maar een metalen bit in tegenstelling tot een leren neusriem, vind ik wel een degelijk verschil. Daarnaast is elk paard anders. Hoe vriendelijk is het om een paard met een gevoelig hoofd een bitloos hoofdstel om te doen of een paard dat aan het wisselen is een bit te laten dragen? Allemaal factoren die meespelen in de factor diervriendelijkheid.

Het meest bevredigende antwoord vond ik in een scriptie van Sarah Pesie. Zij onderzocht verschillende hoofdstellen met en zonder bit met betrekking tot het contactoppervlak en de inwerking. En hetgeen wat we al wisten, komt eruit: per optoming met of zonder bit verschilt de inwerking. Er moet dus minder zwart-wit gekeken worden naar wel of geen bit, maar meer naar het soort bit of bitloze hoofdstel én het type paard.

De blog is best lang geworden en misschien heb je nu nog het antwoord op je vraag niet welke variant meer paardvriendelijk is, maar guess what? Hét antwoord is er niet. Ik heb je wat inzichten, ervaringen en bronnen gegeven met veel informatie,  maar kijk vooral naar je paard. Ga je met instructeur nog dieper in op je zit, houding en vooral op het gevoel rijden, want dáár kan geen bit of bitloos hoofdstel tegenop.  

Bronnen:

Interview Alizée Froment – Bitmagazine  (2016)

Onderzoekpijngedragingen – W.R. Cook (2018)

Onderzoek Inwerking hoofdstellen met betrekking totcontactoppervlak – Sarah Pesie (2010)

Onderzoek Teugeldruk – Horse and hound (2018)